Vijfde jaargang 'Tussen Andreasplein en Zwarte Pad'

Gepubliceerd op 18 april 2020

Voor het vijfde achtereenvolgende jaar verscheen deze maand 'Tussen Andreasplein en Zwarte Pad', een boek van 128 pagina's met verhalen over Nieuw-West. Maar liefst 21 auteurs hebben hun verhaal aan deze lustrumeditie toevertrouwd. Alle verhalen hebben op een of andere wijze een relatie met Nieuw-West: jeugdherinneringen, gebeurtenissen van onlangs, terwijl ook enkele verhalen helemaal terugduiken in de eeuwenoude geschiedenis van Nieuw-West: de Sloterpolder, de dorpen Osdorp en Sloten, de Sloterweg als oude invalsweg en pelgrimsroute naar Amsterdam. Want ook de west- en zuidrand van dit gebied met hun oorspronkelijke landerijen en wegen in lintbebouwing vallen officieel onder Nieuw-West, terwijl de rest van het agrarisch gebied vanaf ca. 1950 definitief onder het zand verdween.  

Verhalen over Nieuw-West

De uitgever, Stichting De Driehoek, presenteert het boek elk jaar als het 'Literair Jaarboek Nieuw-West'. De samenstellers Fred Martin en Jan-Paul van Spaendonck, die elk jaarlijks ook zélf een verhaal voor hun rekening nemen, hebben allebei al een reeks publicaties over Nieuw-West op hun naam staan. De titel van het boek verwijst naar het plein aan de oostzijde van het gebied dat tegen de vooroorlogse stad aanligt, en naar het pad aan de westzijde tegen de ringvaart van de Haarlemmermeer. Daartussen ligt Nieuw-West waarover de samenstellers melden: "Eén vijfde van de Amsterdammers woont er, maar het is geen deel van de stad dat je spontaan met literatuur associeert. Toch zijn er heel wat schrijvers die in het gebied wonen of werken, of er een speciale band mee hebben." 

Veel zand en altijd wind ...

Veel van de verhalen, óók in de vier voorafgaande jaargangen, gaan over belevenissen uit de jeugdjaren van de schrijvers: "Sommigen wrijven bij wijze van spreken het zand nog uit de ogen of voelen de gure wind die om onverklaarbare redenen altijd tegen was." En: "Voor jongeren was de buurt in die eerste jaren een eldorado: prettig onaf, een grote bouwplaats en daardoor ongekend spannend. Je kon wegzakken in het drijfzand, achternagezeten worden door een bouwopzichter of levensgevaarlijk van de Dijk fietsen." 

Links: Vanaf het Surinameplein over de noodbrug naar de voorloper van de Cornelis Lelylaan. Midden: Zicht vanaf de ringdijk op de Cornelis Lelylaan richting Surinameplein. Rechts: Het einde van de Cornelis Lelylaan op de kruising Meer en Vaart gezien in de richting Slotervaart. Klik op de foto's voor vergroting.

Nieuw-West: het beloofde land...

Zelf herinner ik me het gebied van Nieuw-West in aanbouw aan zijn enorme zandvlaktes, waar het altijd hard waaide en je dus immer zandstormen moest doorstaan, aan zijn talrijke noodwegen beklinkerd met kinderhoofdjes, en aan al die noodgebouwen voor de talrijke scholen voor al die babyboomers. Voor de nieuwe bewoners betekende de verhuizing naar Nieuw-West de start van een nieuw bestaan, de overstap naar het 'beloofde land' van de jaren '50, want er was immers licht, lucht en ruimte. Bovendien een groter huis dan men gewend was met... jawel, een heus lavet: toén het summun van luxe en moderniteit. Maar... ik heb een nieuwe uitvinding als in dit geval het lavet nog nooit zó snel weer afgeschreven zien worden! Het kostte de prille bewoners heel wat gebreek en geweld om de granieten kolos weer te verwijderen om er vervolgens een aparte douche en wasmachine voor in de plaats te zetten. En om nog eens te onderstrepen in wat voor extreem kort tijdsbestek de opgang en neergang van het lavet zich afspeelde: in de wekelijkse Telegraafrubriek 'Toen' gaf samenstelster Marjolein Schipper onlangs eerlijk toe niet te weten wat een lavet was, nl. een combinatie van wasmachine en badkuip, voor degenen onder u die dit ook niet mochten weten...

Onder het zand...

Eén van de 21 verhalen in dit jaarboek gaat over het verre verleden van Nieuw-West. In zijn artikel 'Archeologie onder het zand' graaft Jerzy Gawronsky naar de verborgen diepte van Nieuw-West. Het is het enige verhaal uit dit boek dat je kunt lezen zónder het boekje te kopen. Want op de website van Stichting De Driehoek staat het hele verhaal onverkort, bovendien nog vergezeld van de nodige foto's en oude landkaarten die niet in het boek konden worden opgenomen. Klik hiervoor op https://www.stichtingdriehoek.nl/_downloads/Gawronski.pdf

Links: De plaats waar de eerste nederzetting van Sloten zou hebben gelegen: op de noordpunt van de Vrije Geer bij het toenmalig Oud Kerkhof ter hoogte van het huidige stadsdeelkantoor Osdorp. Midden: de plek waarheen de oude nederzetting van Sloten werd verplaatst: het Dorpsplein in het huidige dorp Sloten. Rechts: Opgravingen naar de resten van de oude terp op het Dorpsplein in 1991. Klik op de foto's voor vergroting.