TOESPRAAK THEO DURENKAMP b.g.v. de uitreiking van het oorlogsdagboek op 23-10-2019

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Het was begin van dit jaar dat mijn broer en ik serieus wilden gaan werken aan de publicatie van het oorlogsdagboek van onze vader.

De vorige keer dat we dit overwogen was in 1984. Dat leek ons toen passend in het licht van 40 jaar bevrijding. Het is er toen echter niet van gekomen. Nu met alle moderne communicatiemedia én de nodige pensioenvrije tijd ging dat heel wat vlotter. Maar vooral ook speelde daarbij de gedachte mee van: als we het nu, met 75 jaar bevrijding, niet aanpakken, gebeurt het wellicht nooit meer. ’n Soort laatste kans dus.

In februari trok ik er een week voor uit om de hele tekst exact volgens het origineel uit te typen en toen kwam de grote vraag: bij wie moeten we hiervoor aankloppen?

Gelukkig kwamen we snel in contact met het Streekarchief Langstraat Heusden Altena aan wie wij de tekst en bijbehorende achtergrondinformatie aanboden. In april hadden mijn broer en ik een gesprek in het voormalige stadhuis van Heusden met Hildo van Engen en Mariska Heijmans. Voor ons gaf dat gesprek meteen het goede gevoel dat we met het dagboek op het juiste adres waren. En dat het verder in vertrouwde en goede handen was in de aanloop naar een daadwerkelijke publicatie.

In het daaropvolgende half jaar verliep het contact tussen het archief en ons beiden via Mariska Heijmans. Via de e-mail wisselden wij talloze keren aanvullende informatie uit. Uit dit frequente contact bleek ons wel jullie grote zorgvuldigheid waarmee jullie alles rond deze naderende publicatie omgaven. Talloze malen zorgden jullie ervoor dat tal van achtergrondgegevens werden aangevuld, gecheckt, opnieuw geformuleerd.

Voor ons is niet helemaal duidelijk met welk doel onze vader het dagboek schreef. Uit diverse passages zou je kunnen opmaken dat het om brieven gaat aan het thuisfront: aan zijn moeder en broers en zussen in Raalte (onze opa was in 1941 al overleden). Het kan ook zijn dat Dolle Dinsdag, dat keerpunt in de oorlog, de aanleiding vormde dat onze vader vanaf die dag alles is gaan bijhouden, te meer daar er natuurlijk heel wat gebeurde hier in Herpt e.o.  

Dat alle oorlogshectiek hier in Herpt en vooral ook in de lucht hem behoorlijk fascineerde is iets wat ons in zijn dagboek duidelijk opvalt. Dit naast de angstige momenten die hij persoonlijk meemaakte en die hij in zijn dagboek beschreef, zoals de razzia in de fabriek naar verstopt boter dat maar kantje boord goed afliep, maar ook de granaatinslag in een schuur waarin hij kort ervoor even was wezen schuilen tegen het oorlogsgeweld toen hij op weg was naar de fabriek na de middagpauze. Was hij daar, in die schuur, één minuut langer gebleven, hadden wij hier niet gestaan.

Voor ons, beide zoons, heeft het dagboek nóg een extra lading in de familiesfeer. Vlak achter de fabriek waar onze vader werkzaam was stond een boerderij waar onze moeder met haar twee broers woonde: An van Beijnen, Bertus van Beijnen, Thé van Beijnen. In zijn dagboek schrijft onze vader over hen, nog niet wetende dat An van Beijnen zijn vrouw zou worden. Wat wij uit latere verhalen hoorden was dat onze moeder toen regelmatig in de fabriek kwam om warm water te tappen voor het huishouden. En begin november zocht zij met haar twee broers bescherming in de kelder van de fabriek, net als zoveel buurtbewoners.

Dames en heren, u zult wellicht begrijpen dat het ene feit dat het dagboek uiteindelijk nu vandaag officieel uitkomt, én het andere feit dat onze vader en moeder elkaar in deze periode op deze plek hebben leren kennen, ervoor hebben gezorgd dat deze dag, 23 oktober, voor ons een belangrijke dag is in de geschiedenis van onze familie.

Wij zijn heel blij dat het dagboek van onze vader tot dit fraaie boekwerk heeft geleid en wij willen langs deze weg de medewerkers van het streekarchief heel hartelijk bedanken voor dit fantastische resultaat. Hildo, Mariska en Chantal, klasse, chapeau!  

Tot slot wil ik mede namens mijn broer en onze familie u hartelijk bedanken dat u naar deze bijeenkomst bent gekomen. En dat u zo meeleeft met alles wat zo belangrijk is voor ons rond dit dagboek. Ik wil tevens al diegenen bedanken die al hebben gereageerd en ons hebben gefeliciteerd in de aanloop naar deze middag, maar er vandaag niet bij konden zijn.

Eén familielid wil ik in het bijzonder noemen. In het dagboek noemt onze vader de boerderij achter de fabriek waar onze moeder met haar 2 broers woonde. Die 2 broers/onze ooms emigreerden rond 1950 naar Canada. De jongste dochter van Oom Bertus hoorde vorige week van deze bijeenkomst. En ze zei meteen: ik wil daar ook bij zijn. En zij is vanochtend uit Canada op Schiphol aangekomen. Sheila, welkom en wat fijn dat je hier bij kunt zijn! Sheila, welcome, what very nice you are here for this special moment!

Dames en heren, de komende 2 weken herdenken wij de bevrijding van het zuiden. We weten allemaal, en het dagboek onderstreept dit nog eens pijnlijk, hoe groot de offers in die laatste paar dagen voor deze bevrijding waren, vooral hier vlakbij in Heusden. We hopen dat dit dagboek, behalve om te herinneren aan deze donkere periode, er ook aan zal bijdragen dat wij blijvend zullen beseffen hoe kostbaar onze verworven vrijheid is waarvoor veel inwoners van toen in deze omgeving hun leven gaven.

Dank u wel.