Eindexamen met uitslagstress

Gepubliceerd op 15 juni 2019

77 leerlingen van het Amsterdamse Calvijn College wachten al bijna een week op hun examenuitslag. Leek het begin deze week nog te gaan om één dag vertraging wegens de ontbrekende uitslag van één schooltoets door een  computerstoring, gaandeweg kwam een heel scala aan gebreken aan het licht. Nu de school het hele weekend gaat gebruiken om de zaken alsnog op orde te krijgen, is mogelijk maandag meer nieuws te verwachten. Het slechtste scenario dat nu dreigt is dat de leerlingen een of meer ontbrekende schooltoetsen alsnog zullen moeten maken. 

Het drama vertoont veel overeenkomst met hetgeen vorig jaar de eindexamenleerlingen van VMBO Maastricht overkwam. Maar liefst 354 leerlingen verkeerden lang in onzekerheid, toen uitkwam dat de school had gefaald met de toetsen die meetellen voor het landelijke eindexamen. In beide gevallen (toén Maastricht en nú Amsterdam) is er op het eindexamen zelf niets aan te merken. Maar de Inspectie kwam tot de conclusie dat in Maastricht diverse schooltoetsen in de aanloop naar het examen niet waren afgenomen en/of niet waren geregistreerd. Hetzelfde dreigt nu voor het Calvijn in Amsterdam.

Verdwenen examens...

Gedoe rond de afwikkeling van examens komt meer voor. Vorige week was er nog een school waarvan de tweede correctie niet gedaan kon worden, omdat de gemaakte examens tijdens een postzending waren verdwenen. En ook was er een geval waarbij de gemaakte examens uit de auto van een docent waren gestolen! In beide gevallen restte slechts één oplossing: de betreffende examens moesten door de leerlingen opnieuw worden gemaakt!

Woede en machteloosheid

Uiteindelijk zijn het altijd de leerlingen die hier de dupe van zijn. Je zal je examen toch maar hebben afgerond en in spanning op de uitslag wachten om te horen dat je opnieuw aan de slag moet! Of het nu gaat om een 'vergeten' schooltoets of om een opnieuw te maken eindexamenonderdeel, de woede, de machteloosheid en de stress is van de jongelui en hun ouders af te lezen. De ouderbijeenkomsten vorig jaar in Maastricht logen er dan ook niet om!

Verwijten

Als oud-onderwijsman realiseer ik me daarnaast ook de impact die dit alles heeft binnen de directie en het lerarencorps. Natuurlijk komen daar de vingers die gaan wijzen en de verwijten, vaak al op het moment dat men bezig is om de schade te herstellen en de gevolgen voor de gedupeerde leerlingen te beperken. Ik kan me helemaal voorstellen hoe het onderwijspersoneel van het Calvijn dit weekend doorbrengt om alsnog maandag met een overzicht te komen, waarover de Inspectie dan het finale oordeel zal geven. Eén conclusie hoeft echter niemand, noch de leraren noch de gedupeerde leerlingen, te verwachten, nl. dat de Inspectie over zijn hart zal strijken, vanuit de gedachte dat de leerlingen er immers niets aan konden doen, omdat de fout bij de school ligt. Dat zagen we vorig jaar al in Maastricht, waar het zwaarste scenario een extra studiejaar betekende en een vervolgopleiding dus moest worden uitgesteld. 

Algehele malaise of incident?

Maar hoe dergelijke incidenten te voorkomen? In Maastricht bleek aan de examenellende een algehele malaise binnen de betreffende school en zelfs de bestuurskoepel ten grondslag te liggen, m.n. de buitensporige lesuitval. Veel ouders hadden zich, na door de school niet serieus te zijn genomen, met hun klachten tot de Onderwijsinspectie gewend. Ook dit had niet het gewenste resultaat. Na de zomervakantie rolden er koppen, o.a. die van de bestuursvoorzitter, tevens senator in de Eerste Kamer. Eerder inspelen op klachten, in eerste instantie door de directie en het schoolbestuur, had het tij mogelijk eerder kunnen keren. Maar ook de Inspectie had door preventief en periodiek toezicht i.p.v. pas te reageren op klachten zijn rol kunnen versterken en de school op het rechte pad kunnen brengen/houden.

Waterdicht registratiesysteem

De grootste misser bij deze examenellende moet m.i. vooral gezocht worden in het falende registratiesysteem of althans in het gebruik ervan en de controle daarop. Het lijkt mij dat hiervoor een online systeem toegepast moet worden waaruit meteen kan worden afgelezen welke vereiste toetsen alsnog ontbreken. Zo'n systeem zou niet alleen door de school, maar ook door de Inspectie moeten kunnnen worden ingezien. Hoeveel registratiesystemen kennen immers niet een wake-up-signaal waarmee duidelijk wordt dat de tijd voor registratie nadert, c.q. is verstreken?

Welk waterdicht systeem tegenwoordig danook vrij moeiteloos kan worden toegepast, de beschikbare techniek functioneert natuurlijk alleen als de mensen daarachter hun taken serieus nemen. Een scholengemeenschap in Rotterdam kwam onlangs in het nieuws door een sluipende afglijding van wat we noemen de cultuur binnen de school. Dat dit op het Calvijn speelt, kan ik me niet voorstellen, aangezien de directeur die in januari is vertrokken gedurende 9 jaar juist een forse omslag ten goede in de schoolcultuur wist te bewerkstelligen die uitgebreid in de pers werd geroemd. Dan is het inderdaad te hopen dat wat nu gebeurd is, 'slechts' een incident is en de gevolgen voor de gedupeerde leerlingen hopelijk beperkt zullen blijven. Al zal intern nog zeker een stevig robbertje gevochten gaan worden over wie welke steken wanneer en waarom heeft laten vallen...