VOORWOORD
In 1948 kreeg Amsterdam zijn tweede katholieke jongensschool voor Voortgezet Onderwijs, het St. Nicolaaslyceum. De eerste was het Ignatiuscollege op de Hobbemakade. Tot 1959 was het Nicolaas verspreid over diverse oude schoolgebouwen in de stad, maar in september 1959 werd uiteindelijk de nieuwbouw aan de Prinses Irenestraat 21 geopend. Zelf startte ik daar drie jaar later als leerling van klas 1, om precies te zijn op donderdag 6 september 1962.
Najaar 2012 kreeg de school (alwéér) een gloednieuw gebouw, vlak ernaast. De nieuwbouw van 1959 ging in 2013 tegen de vlakte, want hopeloos verouderd! In augustus 2013 maakte ik een ronde rond (en deels door!) dit gebouw in afbraak: de plek waar ik als zesde klasser in 1962 voor koos, mede om zijn gelikte nieuwbouw...!
Het oude gebouw van 1959 tot 2012
Het nieuwe gebouw vanaf 2012
Het St. Nicolaas: twee keer van oud naar nieuw
Gepubliceerd op 2 mei 2019
Begin augustus 2013 liep ik nog eens langs mijn oude school waarvan de sloop al aardig was gevorderd. Vreemd om te zien dat de school die ik als 12-jarige in 1962 mede koos vanwege zijn pasgebouwde, moderne uitstraling nu een ruïne was. Alleen de gymvleugel stond er nog en... jawel, ook nog nét bovenin de middenvleugel het tekenlokaal van Toon Noyons.
"Tien tijdschriften", brulde hij door de klas als je je lineaal of potlood liet vallen. En de volgende les had je die bij je te hebben, anders werden het er twintig. Hij was ongetwijfeld de meest markante leraar van het Nicolaas. Alleen de eerste les van het schooljaar gaf-ie een instructie, de rest van het jaar zat hij achter in de klas achter zijn bureau met zijn 'eigen' werk.
Links op de bovenste verdieping een (letterlijke) doorkijk in lokaal 30, het tekenlokaal van Toon Noyons. Rechtsboven lokaal 32, het handenarbeidlokaal
En dan zijn neef die Engels gaf en op zaterdag na de laatste les om half 2 snel naar de LOI in Leiden moest om ook daar weer les te geven. En dan natuurlijk de heer De Cock, op en top francofiel, die tijdens het dubbele lesuur de Franse geschiedenis en de politiek van De Gaulle fantastisch uiteenzette. En die de proefwerken altijd met een blauwe i.p.v. rode pen corrigeerde. Dhr. Breukels van Nederlands die een relatie kreeg met de eerste vrouwelijke docent (Frans), mw. Verhagen. Toen ze een keer samen op haar scooter wegreden, wisten we het helemaal zeker! In die tijd waren er nog veel paters: Rebers niet te vergeten die godsdienst gaf en er een ijzeren tucht op na hield. Toen we bij de blinde muziekleraar tijdens het zingen een keer vreselijk tekeer gingen, stond-ie daar plotseling in de deuropening: iedereen meteen weer in de plooi!
Mijn eerste lesuur op het Nicolaas op 6-9-1962 was de muziekles bij de blinde muziekleraar in lokaal 31 met het typisch aflopende dak op de bovenste etage
Keien van docenten die ik me herinner waren Elders (wiskunde), Rolf (Engels), Fluitman (boekhouden), de toen nog jonge Veltman (biologie) die later naar Arnhem is verhuisd, o.a. omdat zijn zoontje van 2 op de fiets beroerd werd van de autodampen. Verder de chaotische Bekkers (scheikunde) die elke dag per trein uit Boxtel kwam. En natuurlijk de alom tegenwoordige Pater Lauwers, 'Piet Prefect', 'P.P.' (pater prefect), de man die met zijn ideale combinatie van vriendelijkheid en strengheid de dagelijkse organisatie bestierde, zoals de roosterwijzigingen die hij 's morgens op het bord in de hal noteerde, in spanning gevolgd door de leerlingen of er vandaag een vrij uur bij zat!
September 1959: het nieuwe gebouw van het St. Nicolaas wordt in gebruik genomen. De kloosterflat voor de paters (rechts) is nog in aanbouw, het grondwerk voor de ronde kapel tussen deze flat en de school is al zichtbaar. De noodgebouwen zijn van de Pius MMS die later nieuwbouw met twee vleugels rechtsonder op de foto zou krijgen. De 'Princesseflat' linksboven op de hoek van de Beethovenstraat moet nog gebouwd worden. Foto: Stadsarchief Amsterdam.
Tijdens de strenge winter van 1963 kondigde pater Van Uden (rector) via de intercom aan dat de school enkele dagen dicht moest wegens gebrek aan olie voor de CV. Door de dichtgevroren rivieren was de olieaanvoer stil komen te liggen. Ook kregen we 18 januari 's middags vrij om de Elfstedentocht op TV te kunnen volgen. Ik herinner me nog steeds het gejuich dat vanuit alle klassen opsteeg bij de bekendmaking van deze vrije dagen en uren via de intercom.
De ronde kapel tussen school en klooster. Eens per week om 8 uur schoolmis. In mijn schooljaren hing daar altijd nog de geur van nieuwbouw. Nu restaurant met expositiehal.
De eerste helft van de jaren '60 waren orde en gezag heel vanzelfsprekend. Ik herinner me echter slechts één voorval waarbij een aantasting dreigde. In de winter van 1965-'66 had dhr. De Rijk (wiskunde) de taak op zich genomen erop toe te zien dat we niet de speelplaats (de 'cour') af mochten richting Pius MMS. Als een generaal had hij zich daarom geposteerd bij het hek en binnen niet al te lange tijd moest hij een kogelregen van sneeuwballen zien te trotseren. Totdat enkele voltreffers hem deden ontploffen. Ik herinner me nog de collega-docenten die vanuit de lerarenkamer dit tafereel (met leedvermaak?) volgden.
Na 47 jaar liep ik vorige week (augustus 2013) weer eens de kapel in waar we eens per week om 8 uur de schoolmis hadden. De kapel was nu een kunsthal en alleen de ronde vorm met de lichtkoepel herinnerde nog aan de oude situatie.
De kapel: nu een kunsthal. Het enige dat nog herinnert aan toen is de ronde ruimte met de lichtkoepel boven de plek waar het altaar stond.
Mijn keus voor het Nicolaas werd mede bepaald door een oom van mij die priester was ('Heeroom') en mijn ouders van advies diende of ik de brugklas hbs/gymnasium het beste kon volgen op het Ignatius of op het Nicolaas, dé 2 r.k. VO-scholen van die tijd. Aangezien het 'Ig' werd gerund door paters Jezuïeten en het Nicolaas door Paters van het H. Hart, adviseerde hij laatstgenoemde kloosterorde.
Het kunstwerk dat Burgemeester Van Hall in 1965 onthulde, enkele jaren na de opening van het eerste nieuwe gebouw, is van de sloop gered en staat nu op de plek tussen het oude en het nieuwe gebouw.
Voor mij stond de keus voor het Nicolaas overigens al vast vanwege het gloednieuwe 'gelikte' gebouw aan de rand van de zandvlakte van de Prinses Irenestraat. In 1966 maakte ik de overstap naar Magister Vocat, de (zoals dat toen nog heette) kweekschool, samen met nog een aantal van het Nicolaas. De rood-wit-groene schooldas, die toen massaal door de leerlingen van het Nicolaas werd gedragen, verdween toen definitief in de voddenmand...
NAWOORD
Het St. Nicolaaslyceum kent een actieve vereniging van oud-leerlingen onder de naam 'Myrakel'. Twee keer per jaar verschijnt de 'SNeLbinder', het blad voor oud-leerlingen. Er zijn reeds 30 jaargangen verschenen met minstens twee maal per jaar een uitgave. Er worden niet alleen oude herinneringen opgehaald, óók worden oud-leerlingen gevolgd die op een of andere wijze bekendheid genieten.
Alle foto's tenzij anders vermeld: Theo Durenkamp
Ca. 1960. Foto: St. Nicolaaslyceum
De rubriek 'Toen' in De Telegraaf van 2-9-2017 besteedde aandacht aan de HBS. Op de tweede pagina komt ook het St. Nicolaaslyceum ter sprake. Klik op de afbeelding om te vergroten of download het bestand onderaan.
