Is dit Amsterdam in 2050?
Gepubliceerd op 16 oktober 2020
Hoe zou Amsterdam in 2050 er uit kunnen zien? Wethouder Marieke van Doorninck van Ruimtelijke Ontwikkeling legde deze vraag voor aan zes ontwerpteams van architecten. De gemeente gaat hun ideeën gebruiken bij het opstellen van een zogeheten ‘Omgevingsvisie’ voor Amsterdam in het jaar 2050.
Een van de vragen die de gemeente moet beantwoorden, is: hoe kan de stad aantrekkelijk blijven voor bewoners? Zoals bekend heeft Amsterdam een schreeuwend woningtekort. Er zullen maar liefst 150.000 nieuwe woningen bij moeten komen. Dat betekent dat de gemeente zorgvuldig te werk moet gaan bij het reserveren van bouwlocaties én plekken die 'groen of blauw' moeten blijven. Daarnaast is ook de vraag: waar liggen kansen voor ondernemers? Al deze antwoorden komen terecht in de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050.’
Ruimte beter benutten
De ideeën van de zes ontwerpteams zijn zogeheten 'artist’s impressions': globale schetsen hoe delen van de stad er in 2050 zouden kunnen uitzien. De schetsen pogen aan te tonen hoe de bestaande ruimte in de stad in de toekomst ‘beter benut’ kan worden en wat dat kan opleveren.
Bij de opening van de tentoonstelling van al deze schetsen op 1 oktober zei Wethouder Van Doorninck (Groen Links): “Een Omgevingsvisie is een visie voor hoe we het landschap, de omgeving van de stad kunnen beschermen tegen de oprukkende stad. Als je groen wil behouden, kun je de stad niet z’n gang laten gaan. Maar ook: kunnen we door een betere ruimtelijke ordening eenzaamheid terugdringen en sociale cohesie versterken?”
De schetsen laten verschillende delen van de stad zien als we 30 jaar verder zijn. Het gaat dan om Noord, Zuidoost, de noordoostoever van het centrum, de Gooisewegroute, de stadsstraat Overtoom-Lelylaan en de Nieuwe Meerstad.
Stadsstraat Overtoom-Lelylaan
Een van de toekomstbeelden is de verdere ontwikkeling van de Cornelis Lelylaan. Wie deze plannen bekijkt ziet een enorme bouwactiviteit vlak langs deze autoweg die straks als stadsstraat wordt aangeduid. De plannenmakers bedienen zich van fraaie teksten om het volbouwen van de open ruimtes te rechtvaardigen:
"Het plan voldoet aan het uitgangspunt “Gebruik de verdichtingskans om naoorlogse stadsuitbreidingen fijnmazig aan te hechten aan het centrum.” Vanuit deze gedachte ontstaan nieuwe centra die via ‘stadsstraten’ in verbinding staan met het centrum. Waar de ruimte voor vernieuwing langs de Overtoom beperkt is, kan een herinrichting van de Lelylaan, bijvoorbeeld afgraven van de verhoogde ligging, veel ‘bruikbaar oppervlak’ opleveren. Zo ook kan de aanleg van een metrolijn én de afwaardering van de A10-West leiden tot minder verkeer en nieuwe bouwmogelijkheden. Dan is er ook ruimte voor nieuwe, doorgaande fietsroute tussen Osdorp en de Overtoom."
Tussengevoegde (of vervangende?) hoogbouw maakt het (volgens de ontwerpers) mogelijk de Overtoom om te zetten in een groene fiets- en wandelstraat, als tenminste ook de Oost/Westlijn eronder door loopt.
Overtoom torenhoog?
Ook de Overtoom verandert in deze ontwerpen ingrijpend. Overheerst nu nog het verkeer op deze vitale invalsroute naar het centrum, in de toekomst zien de ontwerpers een groene straat, zeker als de nieuwe Oost/Westlijn de huidige tramlijn 1 zal hebben vervangen. Wie het vogelvluchtoverzicht van de Overtoom bekijkt, ziet echter ook een groot aantal hoogbouwprojecten langs de Overtoom verrijzen. De begeleidende tekst op de panelen vermeldt in dit opzicht: "Door omhoog te gaan met de bebouwing ontstaat er ruimte voor vergroening." Zo'n tegenstrijdigheid oproepende opmerking vereist wel enig denkwerk: bedoeld zal zijn dat projectontwikkelaars door het toevoegen van hoogbouwwoningen (tot zelfs 10 etages!) mee gaan betalen aan de groene herinrichting van de Overtoom.
In rood is aangegeven op welke plekken langs de Overtoom hoogbouw moet/kan komen waardoor als tegenprestatie de Overtoom een autovrije en groene verblijfsroute kan worden.
Nieuwe Meerstad
Onder de benaming ‘Stad aan landschap en spoor’ is een ontwerponderzoek gedaan naar de Oeverlanden en het aangrenzende Schinkelkwartier, in feite de hele noordoever van de Nieuwe Meer. Ontwerpbureau NLÉ gaat er vanuit dat het zwaartepunt van de stadsuitbreiding naar het zuiden van Amsterdam verschuift: “Daarbij vormt De Nieuwe Meer het centrum van een gezonde, diverse en ecologische stadsontwikkeling.” Ook gaat NLÉ er vanuit dat bij de Anderlechtlaan een metrostation komt van een doorgetrokken Noord/Zuidlijn.
Als het aan de ontwerpers ligt, worden op deze plekken aan de noordzijde van de Nieuwe Meer woonlocaties gepland. Nu zijn alleen de locaties 3 (verlengde Johan Huizingalaan) en 6 (industriegebied Schinkel) met bedrijven bebouwd.
Het nieuwe metrostation aan de Anderlechtlaan is niet het enige dat deze omgeving ingrijpend zal veranderen. Wie de luchtopnamen bestudeert ziet een enorme bouwdrift op het huidig Sportpark Sloten en aan de zuidzijde van de A4 langs de Nieuwe Meer. De woningbouw op het sportpark Sloten wordt 'vergoelijkt' door de sportterreinen die anders verloren zouden gaan tussen al deze hoogbouw te handhaven. Permanent (gratis) toeschouwers vanaf de balkons verzekerd!
Als alle plannen zouden worden uitgevoerd, wordt dit het beeld van de omgeving Nieuwe Meer. Links het dorp Sloten, rechtsboven het metrostation Henk Sneevlietweg.
De 'ronkende' teksten op de expositiepanelen tonen in ieder geval geen enkele twijfel bij de ontwerpers aan het Amsterdam van 2050...
De Anderlechtlaan tussen A4 en de Nieuwe Meer gezien vanuit het zuiden (links) en het noorden (rechts)
De Anderlechtlaan tussen Nieuwe Meer (boven) en rotonde Sloterweg (onder) met bij de A4 het nieuwe metrostation.
Terugkeer van de verdwenen Sloterweg
Naast alle nieuwbouw, vaak ook ter vervanging van huidige bedrijfsgebouwen waaronder IBM, heeft het plan een wel heel verrassende toevoeging, nl. de (gedeeltelijke) terugkeer van de verdwenen Sloterweg! Door afbraak van bedrijven ontstaat namelijk de mogelijkheid het tracé van de Sloterweg ten oosten van de Johan Huizingalaan weer door te trekken naar de huidige Rijnsburgstraat, die vroeger het begin van de Sloterweg was. Wie de gele lijn op de tekeningen volgt, ontdekt echter dat dit nieuwe tracé tussen ringspoordijk en Ring A10-West ca. 100 m noordelijker had moeten liggen, om uiteindelijk uit te komen op de kruising Henk Sneevlietweg/Ring A10. Echter, vanaf de voormalige ringspoordijk (waar vroeger het onvoltooide viaduct met de stenen hoofden lag) volgt de route niet het oorspronkelijke tracé richting oude stad, maar ligt deze hier ruim 100 meter zuidelijker. Desondanks geven de plannen in ieder geval een eerbetoon aan deze verdwenen eeuwenoude invalsweg...
De gele lijn van linksonder naar rechtsboven toont het nieuw aan te leggen voormalige tracé van de verdwenen Sloterweg tussen Johan Huizingalaan (links) en Aalsmeerplein (rechtsboven). Echter tussen de ringspoorbaan (midden op de foto) en het Aalsmeerplein had deze gele lijn ruim 100 meter noordelijker moeten liggen om het oorspronkelijke tracé exact te volgen.
Tentoonstelling bij OBA
Alle ideeën zoals neergelegd in plattegronden, tekeningen en animatiefoto's zijn nog tot en met 12 november 2020 te zien op de eerste etage van de Openbare Bibliotheek Amsterdam, Oosterdokskade 143 (toegang gratis). Bezoekers kunnen hun reactie op deze plannen ter plekke noteren of per e-mail zenden aan omgevingsvisie@amsterdam.nl
Zie www.oba.nl voor de coronamaatregelen.
Hoewel de gemeente deze ideeën alleen gebruikt bij het schrijven van de Omgevingsvisie Amsterdam 2050, dan nóg kan de artist’s impression van een nieuwe recreatieplek aan De Nieuwe Meer bij bewoners in Sloten en Nieuw Sloten voor wat onrust zorgen. Vandaar dat de gemeente vooral benadrukt dat het slechts ideeën zijn en (nog) geen concrete bouwplannen.